Łysienie plackowate
jest związane z reakcją autoimmunologiczną, która polega na błędnie funkcjonującym układzie odpornościowym, który atakuje własne komórki. W wyniku autoagresji powstają przeciwciała przeciwko własnym antygenom, które niszczą komórki mieszka włosowego i zakłócają proces powstawania nowego włosa. Pod uwagę bierze się również czynniki genetyczne. Nie określono jednak jednej bezpośredniej przyczyny powstawania łysienia plackowatego. Jedną z hipotez jest występowanie czynnika psychicznego. Niewątpliwie stres jest jednym z wyzwalaczy, może też nasilać istniejący problem.
Warto zwrócić uwagę iż choroby o podłożu autoagresywnym często występują w parze. Osoby cierpiące na łysienie plackowate często borykają się z problemami takimi jak:
- alergia i astma,
- cukrzyca typu I,
- choroby tarczycy,
- inne choroby autoimmunologiczne: bielactwo, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, reumatoidalne zapalenie skóry, toczeń rumieniowaty, Hashimoto.
Upatruje się przyczyny występowania problemu w alergiach i nietolerancjach pokarmowych. Istnieją doniesienia potwierdzające ustąpienie problemu w wyniku zastosowania diety eliminacyjnej.
Łysienie plackowate charakteryzuje się występowaniem wyłysiałych ognisk, odgraniczonych dobrze od obszarów owłosionych. Najczęściej dotyczy obszarów głowy ale również ciała czy zarostu u mężczyzn.
Istnieje kilka rodzajów występowania problemu łysienia plackowatego:
- łysienie plackowate ograniczone – powstaje więcej niż jedno dobrze odgraniczone ognisko owalne,
- łysienie plackowate ograniczone – powstaje więcej niż jedno dobrze odgraniczone ognisko owalne i okrągłe,
- łysienie plackowate jednoogniskowe – występuje jedno dobrze odgraniczone ognisko owalne lub okrągłe,
- łysienie plackowate całkowite – dochodzi do zajęcia całej głowy,
- łysienie plackowate uogólnione – zajmuje całą głowę, owłosienie twarzy (brwi, rzęsy, zarost), owłosienie pachowe oraz włosy meszkowe,
- łysienie złośliwe – określenie po długotrwałym leczeniu nie dającym efektów.
Pod względem kształtu łysienia plackowatego może wyróżnić kilka typów występowania zmian:
- łysienie ogniskowe – ogniska zlokalizowane w obrębie jednej partii,
- łysienie rozlane – nie można określić kształtu poszczególnych ognisk,
- łysienie siatkowate – występuje rumień siatkowate teleangiektazje a zmiany mają charakter połyskujący i owalny,
- łysienie wężykowate – partie łysienia tworzą pas wokół głowy zajmując okolicę potyliczną, czołową oraz skroniową.
Łysienie plackowate polega na miniaturyzacji mieszków włosowych – ich ścieńczeniu oraz szybszym przejściu do fazy katagenu (zatrzymanie procesów rozrodczych). Skóra w miejscach objętych łysieniem nie wykazuje oznak patologicznych, widoczne są mieszki włosowe gotowe do wzrostu nowego włosa. Może występować łagodny świąd i pieczenie, które mogą świadczyć o postępie choroby.
Postępowanie w przypadku tego typu łysienia powinno polegać na tworzeniu właściwych warunków dla odrostu nowego włosa, takich jak:
- Eliminowanie czynników stresowych i dbanie o radzenie sobie ze stresem,
- Pomocne mogą być zabiegi trychologiczne polegające na stymulacji i pobudzeniu mieszków włosowych: mezoterapie, fototerapie, infuzja tlenowa, karboksyterapia,
- Stosowanie wcierek i preparatów trychologicznych na porost włosów.
Do metod dermatologicznych należą: doustna terapia kortykosteroidem, leczenie immunosupresyjne lub terapia immunomodulująca. Innowacyjną metodą jest terapia biologiczna, wykorzystująca preparaty przeciwcytokinowe. Pozytywne efekty zaobserwowano także przy zastosowaniu miejscowo minoksydylu (wykorzystywanego dotąd w leczeniu łysienia o podłożu androgenowym).
Wieloczynnikowość problemu jakim jest łysienie plackowate, wymaga indywidualnego, interdyscyplinarnego podejścia. Często stosowana jest terapia wielokierunkowa, składająca się z zastosowania kilku metod działania. Należy podkreślić, iż żadna z metod postępowania nie gwarantuje powodzenia w całkowitym odroście włosów. Istotne znaczenie ma systematyczność działań oraz cierpliwość pacjenta.